Zaburzenia oddychania w czasie snu
Najczęstszym problemem, który przychodzi na myśl, jeśli chodzi o zaburzenia oddychania w czasie snu, jest bezdech. Warto wiedzieć, na czym on polega i jakie są jego objawy, natomiast problemów wpływających na jakość snu jest zdecydowanie więcej i dobrze mieć świadomość, z czym się wiążą. Zwłaszcza że dotyczą one nie tylko dorosłych, ale również dzieci i w każdym przypadku wymagają wdrożenia odpowiedniego postępowania terapeutycznego.
Spis treści
Nie tylko bezdech
Zależnie od klasyfikacji wyróżnia się nawet do kilkunastu różnych problemów z oddychaniem w czasie snu. Zgodnie z podziałem zaproponowanym w 2014 roku przez Europejskie Towarzystwo Badań nad Snem zaburzenia oddychania podczas snu można podzielić na:
- obturacyjny bezdech senny występujący u dorosłych oraz u dzieci,
- ośrodkowy bezdech w czasie snu, który uwzględnia kilka jego podtypów, m.in. bezdech spowodowany lekami czy prosty ośrodkowy bezdech,
- zaburzenia hipowentylacji związane ze snem – takie, których przyczyną może być otyłość lub rozmaite inne schorzenia,
- hipoksemia związana ze snem, powiązana z zaburzeniami snu,
- izolowane symptomy i warianty prawidłowe, takie jak chrapanie.
Bezdech – czym jest?
Definiowany jest jako choroba, w której występuje zwężenie dróg oddechowych, a konkretniej ma to miejsce w górnych drogach oddechowych. Uniemożliwia to prawidłową wentylację płucną i oddychanie, co skutkuje epizodami zatrzymania oddychania. Wybudzanie ze snu jest natomiast konsekwencją zmian utlenowania krwi.
Zaburzenia oddychania obejmują fazę bezdechu oraz spłycenia oddechu, które określane jest jako co najmniej 50% zmniejszenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Zarówno ilość bezdechów, jak i epizodów spłyconego oddechu, jest podstawą oceny stopnia nasilenia choroby.
Objawy bezdechu sennego
Problemy z oddychaniem w nocy i obturacyjny bezdech senny wiążą się z obecnością symptomów takich jak:
- chrapanie,
- sapanie,
- wydawanie odgłosów,
- wzmożona aktywność motoryczna w czasie snu,
- widoczne okresy bezdechu,
- senność w ciągu dnia,
- nadmierna potliwość,
- poranne bóle głowy,
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- zmiany nastroju,
- pogorszenie funkcji intelektualnych, seksualnych i fizycznych, które wynikają m.in. z tego, że spada jakość snu chorego.
U dzieci objawy obturacyjnego bezdechu sennego obejmują także pojawiające się zaburzenia rozwoju, nadciśnienie, występowanie podniebienia gotyckiego, przerost migdałków podniebiennych, sinicę, moczenie nocne, znaczny wysiłek oddechowy w czasie snu, problemy z nauką i deficyty uwagi. Szczególnie czujnym warto być w przypadku tych ostatnich objawów, które łatwo powiązać z niechęcią dziecka do nauki czy „byciem niegrzecznym”, a tak naprawdę mogą być manifestacją zaburzeń oddychania w czasie snu.
Zaburzenia oddychania w czasie snu – diagnostyka
W celu diagnostyki obturacyjnego bezdechu i sprawdzenia, z jakimi trudnościami mierzy się pacjent, niezbędne jest wykonanie diagnostyki.
Jej elementem jest szczegółowy wywiad lekarski, w którym pojawiają się pytania o objawy bezdechu – m.in. czy występuje u pacjenta senność w ciągu dnia, poranne zmęczenie, problemy z koncentracją, nadciśnienie tętnicze. Wykonuje się również pomiary masy ciała (otyłość zwiększa ryzyko rozwoju bezdechu sennego) oraz badania z użyciem aparatury.
Pacjent, u którego występuje szereg objawów wskazujących na możliwość występowania bezdechu sennego lub innych problemów ze snem w czasie wypoczynku nocnego (np. chrapanie), wymaga wykonania badania polisomnograficznego. Dotyczy to zarówno dorosłych, jak i dzieci.
Polisomnografia, określana również jako badanie snu, polega na całonocnej obserwacji i rejestracji danych fizjologicznych osoby poddawanej testowi. W pracowni badań snu przeprowadza się analizę snu, analizę oddychania, mierzone jest ciśnienie w drogach oddechowych (a konkretnie w tętnicy płucnej) i wysycenie krwi tętniczej tlenem oraz sprawdza się szereg innych parametrów związanych z funkcjonowaniem układu oddechowego podczas snu.
Leczenie zaburzeń oddychania w czasie snu
Trzeba mieć na uwadze, że obturacyjny oddech senny to choroba i prowadzi do zaburzeń w ogólnym funkcjonowaniu organizmu. Wymaga zatem wdrożenia odpowiedniej terapii, która przywróci prawidłowy przepływ powietrza przez układ oddechowy i poprawi jakość życia chorego.
Terapia w dużej mierze zależy od tego, jaka jest przyczyna bezdechu sennego. W przypadku bariery anatomicznej, która powoduje zwężenie dróg oddechowych, stosuje się zabiegi operacyjne w obrębie nosa, jamy ustnej, gardła czy krtani. Nieoperacyjne metody terapii mogą obejmować:
- leczenie ortodontyczne,
- aparaty wytwarzające dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych,
- inne urządzenia pracujące z użyciem dodatniego ciśnienia oddechowego, które dostosowują je do potrzeb chorego, zależnie od zmian przepływu powietrza w czasie snu.
W przypadku prostego chrapania przede wszystkim stosuje się terapię zachowawczą, która obejmuje modyfikację stylu życia. Wiąże się to z koniecznością redukcji masy ciała, unikania stosowania używek (palenie tytoniu) oraz spania na plecach czy stosowania specjalnego aparatu wysuwającego żuchwę.
Gdzie szukać pomocy?
Jeśli podejrzewasz u siebie lub zauważasz u dziecka objawy bezdechu sennego, koniecznie odwiedź lekarza POZ. Specjaliści dysponują kwestionariuszami przesiewowymi, które pozwalają ocenić ryzyko występowania takich trudności.
Zazwyczaj zaburzenia oddychania w czasie snu są obiektem zainteresowania pulmonologów i to właśnie do tych lekarzy najczęściej kieruje się pacjentów. Terapia zaburzeń oddychania w czasie snu wymaga jednak multidyscyplinarnej opieki, której ważnym elementem jest również laryngolog czy endokrynolog.
Badanie snu oraz inne testy, umożliwiają nie tylko odpowiednie rozpoznanie, ale często również znalezienie przyczyny problemów z oddychaniem podczas snu. Od tego zależy skuteczność terapii, która musi być dostosowana do tych przyczyn, aby przynosić możliwie najlepsze rezultaty. Gdy zaburzenia oddychania są powiązane ze stylem życia (otyłość, stosowanie używek), konieczne jest również jego zmodyfikowanie, co przynosi wiele korzyści nie tylko w kontekście leczenia zaburzeń oddychania w czasie snu.
Bibliografia:
Migacz, E., Kukwa, W., Krzeski, A. Zaburzenia oddychania podczas snu – przegląd piśmiennictwa. Mag. ORL, 2019, 70, XVIII, 40–54.
Banaszewski, J. Zaburzenia oddychania w czasie snu. Przewodnik Lekarza/Guide for GPs. 2002:120-123.
