Złamanie kostki bocznej – czas leczenia i postępowanie
Staw skokowy znosi obciążenia kilkukrotnie przewyższające masę naszego ciała. Nie dziwi zatem częstotliwość, z jaką podlega różnego typu urazom. Jednym z nich jest złamanie kostki bocznej, które wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. O efektach i czasie leczenia w dużej mierze decyduje poziom współpracy pacjenta z personelem medycznym. Jak wygląda to w praktyce?
Spis treści
Złamanie kostki bocznej – czym jest i jakie są jego przyczyny?
Kostka boczna jest jednym z elementów budujących staw skokowy. To zgrubienie wyczuwalne na dolnej części kości strzałkowej. Razem z kostką przyśrodkową i tylną tworzy tzw. widełki stawu skokowego, które – precyzyjnie dopasowane do kości skokowej – pozwalają na to, by staw poruszał się w ściśle określonym zakresie.
Złamanie kostki bocznej (w ICD-10 występujące pod kodem S82.6), określane jako złamanie końca dalszego kości strzałkowej, to jeden z najczęściej występujących urazów dotykających ten staw. Może ono współwystępować ze złamaniem kostki przyśrodkowej – mówimy wówczas o złamaniu dwukostkowym, oraz ze złamaniem kostki tylnej (to de facto tylna krawędź piszczeli) – wtedy mamy do czynienia ze złamaniem trójkostkowym. Nierzadko dochodzi również do złamania kostki bocznej z uszkodzeniem więzozrostu piszczelowo-strzałkowego, które łączy obydwie kości, co znacznie zaburza funkcje stawu.
Dość często zdarza się także złamanie szczytu kostki bocznej, czyli oderwanie niewielkiej blaszki kostki wskutek pociągnięcia przez przyczepione do niej więzadło – jest to tzw. załamanie awulsyjne.
Jak dochodzi do złamania kostki bocznej stawu skokowego?
Złamana kostka boczna to najczęściej efekt nagłego skręcenia kończyny w stawie z jednoczesnym oparciem na niej ciężaru ciała. Do urazu może dość podczas biegów, skoków, tańca, ale też podczas zwykłego spaceru, gdy niefortunnie ustawimy nogę. Sprzyjają mu chodzenie w nieprawidłowo dopasowanym obuwiu, poruszanie się po nierównym terenie czy upadki, np. na skutek poślizgnięcia.
Ból po złamaniu kości bocznej jest na tyle silny, że uniemożliwia chodzenie. Pojawia się również opuchlizna i zasilenie stawu. Co istotne, objawy przypominają te występujące przy skręceniu stawu skokowego. Aby je odróżnić, konieczne jest wykonanie badania RTG.
Sposoby i czas leczenia złamanej kostki bocznej
W zależności od charakteru urazu, stosuje się jeden z dwóch sposobów terapii.
- Leczenie zachowawcze – jest możliwe przy najlżejszych złamaniach, tzn. takich, przy których nie doszło do przemieszczenia i uszkodzenia innych elementów kostki. Polega ono na unieruchomieniu stawu na około 6-8 tygodni (ważna jest w tym czasie profilaktyka przeciwzakrzepowa). Po tym okresie zalecana jest kontrola ortopedyczna i ocena stopnia wygojenia zmian, co pozwala zdecydować o ewentualnej kontynuacji unieruchomienia.
- Leczenie operacyjne – wymaga go złamanie kostki z przemieszczeniem lub z rozejściem więzozrostu. Jeśli zmiany są niewielkie, stosuje się druty Kirschnera, jeśli jednak przemieszczenie jest znaczne, kości zespala się przy użyciu metalowej płytki i śrub. Uszkodzenie więzozrostu wymaga odpowiedniego szycia. W obydwu przypadkach konieczne jest unieruchomienie stawu, które także trwa około 6-8 tygodni.
Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć, jak długo zrasta się kostka boczna. Ostateczny czas leczenia jest zależy od indywidualnych predyspozycji pacjenta, wieku czy stanu jego zdrowia. Niezależnie od tych czynników, konieczne jest jednak podjęcie rehabilitacji, będącej ważnym elementem procesu zdrowienia.
Złamanie kostki bocznej – gips czy orteza?
Jeszcze do niedawna unieruchomienie po złamaniu kostki wymagało założenia pacjentowi opatrunku gipsowego. Obecnie nadal jest to praktykowane, jednak coraz chętniej wykorzystuje się w tym celu nowoczesne ortezy stawu skokowego typu Walker.
Dobrze dobrana orteza jest uniwersalna – można stosować ją zarówno w leczeniu zachowawczym, jak i po operacji kostki. Jej przewagą nad gipsem jest przewiewny materiał wykonania, zapobiegający poceniu się skóry, co jest istotne zwłaszcza w okresie letnim. Fot. Malleo Immobil Walker Low.
Orteza stawu skokowego stosowana przy złamanej kostce bocznej skutecznie zapobiega wykonywaniu niepożądanych ruchów stopą. Dodatkowo jest znacznie lżejsza i bardziej elastyczna niż gips. Charakteryzuje się sztywną konstrukcją zewnętrzną wyścieloną miękkim, przyjaznym skórze materiałem, wyprofilowaną podeszwą oraz obecnością wygodnych zapięć na rzepy, które wspomagają stabilizację.
Złamana kostka boczna a chodzenie
O tym, kiedy można chodzić po złamaniu kostki bocznej, decyduje rozległość uszkodzenia. Jeśli kontuzja leczona jest zachowawczo, chodzenie o kulach ortopedycznych można rozpocząć właściwie od razu.
Jeśli konieczne było przeprowadzenie zabiegu, poruszanie się przy użyciu kul można rozpocząć 3-4 dni po operacji (bez obciążania kończyny). W 4-6 tygodniu dopuszcza się obciążenie częściowe, pełne zaś jest możliwe w około 10-12 tygodniu od zabiegu.
Należy jednak pamiętać, że jest to sprawa indywidualna, zależna od tempa regeneracji kości, zatem wszelkie decyzje na tym polu powinien podejmować lekarz lub fizjoterapeuta.
Powrót do pełnej aktywności fizycznej może nastąpić w momencie, kiedy ból kostki całkowicie ustąpi. Powinno to zachodzić stopniowo, ponieważ zbyt gwałtowny ruch może doprowadzić do kolejnego złamania.
Jak wygląda rehabilitacja po złamaniu kostki bocznej?
Podstawowym elementem rehabilitacji jest nauka chodzenia o kulach. Dalsze działania rehabilitacyjne można podzielić na 3 etapy.
- Etap I – ćwiczenia mają na celu przywrócenie biernej ruchomości w stawie skokowym, która po okresie noszenia gipsu lub ortezy jest znikoma. W tym celu stosuje się m.in. masaż funkcjonalny i tkanek miękkich, terapię manualną czy flossing (owijanie stawu taśmami okluzyjnymi). Zalecane są też ćwiczenia izometryczne oraz wykonywanie okrężnych ruchów stawu skokowego.
- Etap II – w tej fazie ćwiczenia po złamaniu kostki bocznej pomagają poprawić czynny zakres ruchu stawu i wzmacniają siłę mięśniową stopy i podudzia. Wprowadza się ćwiczenia czynne, w tym z obciążeniem. Dobre efekty daje wykorzystanie stopnia, dysku sensomotorycznego oraz taśm rehabilitacyjnych.
- Etap III – dąży się do poprawy stabilności dynamicznej; pacjent wykonuje np. wspięcia na palce, stanie na jednej nodze, ćwiczenia balansowe na platformie w pozycji stojącej.
Warto pamiętać o zabiegach fizykoterapeutycznych. Procesy regeneracyjne przyspieszą laseroterapia, pole magnetyczne, ultradźwięki czy prądy interferencyjne.
Rokowanie w złamaniu kostki bocznej kości strzałkowej jest najczęściej pozytywne. Prawidłowo prowadzona rehabilitacja oraz przestrzeganie wskazówek specjalistów zdecydowanie przyspieszą moment odzyskania sprawności na poziomie sprzed urazu.
Szukasz sprawdzonych i w pełni bezpiecznych akcesoriów medycznych? Sprawdź ofertę w naszym sklepie internetowym lub skontaktuj się z nami. Nasi specjaliści posiadają szeroką wiedzę dotyczącą zaburzeń urazów i kontuzji obejmujących układ ruchu, dzięki czemu mogą służyć merytorycznym doradztwem. Zapraszamy!
