Paluch koślawy – objawy, leczenie, rehabilitacja
Spis treści
Czym jest paluch koślawy?
Paluch koślawy, potocznie określany jako haluks (od łac. hallux valgus), to deformacja stopy polegająca na patologicznym, przyśrodkowym odchyleniu I kości śródstopia. Jednocześnie dochodzi do koślawości palucha, który odchyla się w stronę przeciwną – ku pozostałym palcom. Zmiana postępuje stopniowo, początkowo nie wywołując żadnych wyraźnych dolegliwości. Z czasem pojawia się charakterystyczne wybrzuszenie u podstawy dużego palca, a pacjent odczuwa nasilający się dyskomfort.
Haluks (w ICD-10 oznaczony kodem M20.1) to poważna zmiana budowy stopy, wymagająca podjęcia prawidłowego leczenia. Zaniedbanie objawów może prowadzić do zaawansowanych zmian w obrębie całego przodostopia, występowania stanów zapalnych czy modzeli, a co za tym idzie – znacznego utrudnienia sprawnego funkcjonowania.
Czy wiesz, jak wyglądają i jak leczyć ostrogi piętowe?
Paluch koślawy – przyczyny
Podstawową przyczynę koślawości palucha upatruje się w noszeniu obuwia zaburzającego naturalną biomechanikę stopy. Z tego powodu schorzenie częściej diagnozuje się u kobiet, które noszą szpilki lub buty z wąskimi noskami. Większa częstotliwość występowania koślawego ustawienia palucha u pań wiąże się także z nieco słabszą niż u mężczyzn konstrukcją aparatu stawowo-więzadłowego.
Duże znaczenie mają predyspozycje genetyczne, które odpowiadają za większość przypadków palucha koślawego u dzieci i młodzieży. Szacuje się, że jeśli nasz krewny zmagał się z paluchem koślawym, ryzyko wystąpienia tej patologii w naszym przypadku wynosi aż 75 proc.
Specjaliści zauważyli, że tzw. krzywy paluch częściej występuje u pacjentów, u których wykształciły się wcześniej inne deformacje, np. płaskostopie. Do przyczyn palucha koślawego zaliczają się ponadto: przebyte urazy stóp, reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca czy przykurcz ścięgna Achillesa.
Poznaj przyczyny opadającej stopy
Objawy palucha koślawego
Ból w stopie z boku, w miejscu pojawienia się wyniosłości, stanowi najczęściej zgłaszany objaw haluksów. Ból nasila się na skutek ucisku podczas chodzenia oraz ciągłego drażnienia zmienionego miejsca przez obuwie.
Inne objawy koślawego palucha to:
- poszerzenie przedniej części stopy,
- obrzęk,
- ból dużego palca u nogi,
- chroniczne uczucie zmęczenia stóp,
- pieczenie podeszwy stopy,
- stan zapalny torebki stawowej stawu śródstopno-palcowego palucha,
- modzele,
- trudności z wyprostem w stawie skokowo-goleniowym,
- nieprawidłowe napięcie mięśni łydek,
- wykształcenie nieprawidłowego wzorca chodu.
Jak wygląda haluks?
Wygląd palucha koślawego kojarzony jest z naroślą, niektórym pacjentom haluks przypomina kość wystającą ze stopy. Wyniosłość jest często zaczerwieniona. W zaawansowanych przypadkach paluch zachodzi na drugi, a nawet trzeci palec, ulegając skrętowi.
Jak leczyć koślawość palucha?
Leczenie koślawego palca poprzedza dokładna diagnostyka. W czasie wywiadu lekarz zapyta o stopień nasilenia objawów i czas ich występowania, będzie chciał zapoznać się również z historią naszych chorób, zwłaszcza tych dotyczących układu ruchu. Należy także poinformować go o prowadzonym stylu życia – rodzaju wykonywanej pracy i stopniu oraz charakterze codziennej aktywności fizycznej. Następnie ortopeda zleci najprawdopodobniej wykonanie prześwietlenia stopy, chociaż w rozpoznaniu pomocne może okazać się również USG.
Operacja czy leczenie zachowawcze?
O tym, jak leczyć palucha koślawego, decyduje przyczyna powstania zmiany oraz stopień jej zaawansowania. Jeżeli pacjent zgłosi się do specjalisty odpowiednio wcześnie, istnieje szansa, że ingerencja chirurgiczna nie będzie konieczna, a metody zachowawcze przyniosą dobre efekty terapeutyczne. Doraźnie może zalecić stosowanie środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, np. w formie maści.
Rehabilitacja palucha koślawego
Rehabilitacja haluksów obejmuje zróżnicowane działania mające na celu zmniejszenie bólu i poprawę funkcji stopy. W jej skład wchodzą zarówno zabiegi z zakresu fizjo-, jak i fizykoterapii.
Fizykoterapia
Przy paluchu koślawym fizykoterapia stanowi często pierwszy etap walki z problemem. Stosuje się laseroterapię, kąpiele wirowe, falę uderzeniową, a także krioterapię, pole magnetyczne, ultradźwięki. Zabiegi zmniejszają proces zapalny i działają przeciwbólowo. Ważne jest, by podjąć je jak najszybciej i wykonywać regularnie, zgodnie z zaleceniami lekarza.
Ćwiczenia i taping
Ćwiczenia na haluksy służą zahamowaniu postępu zmian, wzmocnieniu struktur budujących stopę i usprawnieniu przewodnictwa nerwowego. Warto wykonywać toczenie piłeczki bosą stopą, chwytanie palcami niewielkich przedmiotów czy ruchy palcami przypominające grę na klawiszach. Poprawę mogą przynieść ćwiczenia rozciągające palucha, polegające na odwodzeniu go ku zewnętrznej stronie stopy przy jednoczesnym odciąganiu pozostałych palców w kierunku przeciwnym.
Leczenie zachowawcze palucha koślawego przewiduje także kinesiotaping, czyli plastrowanie. Właściwe oklejenie stopy leczniczymi taśmami przyczynia się do zmniejszenia dyskomfortu bólowego, usprawnienia krążenia i pomaga skorygować ustawienie palca.
Orteza, wkładki ortopedyczne i inne rodzaje zaopatrzenia medycznego
Kąt odchylenia palucha pomoże zmniejszyć prawidłowo dopasowane zaopatrzenie medyczne. Do dyspozycji mamy ortezy odciążające chory staw i stabilizujące palec. Zatrzymują postęp deformacji oraz sprzyjają mobilizacji stopy. Aparaty do korekcji palucha koślawego zaopatrzone w szynę oraz taśmy umożliwiającą dokładne dopasowanie do stopy. Można nosić je w ciągu dnia i pozostawiać na stopie na noc.
W leczeniu oraz profilaktyce zmiany wykorzystuje się także wkładki ortopedyczne. Poprawiają komfort i wspomagają przywrócenie właściwego wzorca chodu, zapobiegając pronacji stopy. Działają także stabilizująco i amortyzują wstrząsy. Prawidłowo wyprofilowane łagodzą ucisk wywierany na wypukłość przez obuwie. W terapii zaleca się też peloty, półwkładki i poduszeczki wskazane zwłaszcza osobom, u których występuje dodatkowo płaskostopie poprzeczne.
Sposobem na haluksy w niezaawansowanym stadium mogą być żelowe osłony i plastry nasączone olejkami uśmierzającymi ból. Dostępne są również żelowe opaski.
Zobacz, na czym polega badane stóp
Operacja koślawego palucha
Operacyjne leczenie haluksów jest konieczne u osób ze znacznie rozwiniętymi zmianami w obrębie samego palucha i pozostałych elementów budujących stopę. O rodzaju zabiegu decyduje przyczyna deformacji i etap jej zaawansowania.
Jedną z popularnych jest metoda Scarf (osteotomia Scarf). W czasie zabiegu I kość śródstopia jest rozcinana, a następnie jej fragmenty są ze sobą prawidłowo zespalane przy użyciu śruby i stabilizowane wkrętami. Technika ta nie wymaga noszenia gipsu, pacjent już po 2-3 dniach od operacji może odciążyć kończynę, nosząc specjalne buty pooperacyjne. Po około 6 tygodniach może ponownie korzystać z normalnego obuwia.
