Chodzenie po udarze – jak wygląda poudarowa reedukacja chodu?
Nauka chodzenia po udarze to ogromne wyzwanie – dla pacjenta, terapeuty, a także bliskich chorego. Codzienna, wytężona praca przy wsparciu odpowiednich sprzętów medycznych, daje jednak szanse na znaczną poprawę zdolności samodzielnego przemieszczania się. Jakie są metody reedukacji chodu u osób po udarze oraz w jakie urządzenia rehabilitacyjne warto się zaopatrzyć?
Spis treści
Problemy z chodzeniem po udarze mózgu
Odzyskanie mobilności po udarze mózgu stanowi jedno z krytycznych wyzwań rehabilitacji poudarowej. Niedowład połowiczy i inne zmiany neurologiczne zachodzące na skutek epizodu niedokrwiennego lub krwotocznego wywołują poważne zaburzenia funkcji motorycznych. Pacjent traci zdolność prawidłowej koordynacji ruchów, wobec czego wykonywanie celowych działań staje się znacznie utrudnione lub niemożliwe. Następuje osłabienie siły mięśniowej, zaburzenie świadomości przestrzennej i upośledzenie czucia głębokiego. Pojawiają się także kłopoty z utrzymaniem równowagi, utrudniające pionizację.
Przywrócenie zdolności samodzielnego przemieszania się ma ogromny wpływ na jakość codziennego życia – zarówno chorego, jak i jego bliskich. Szacuje się, że problemy z lokomocją występują u około 70 proc. pacjentów poudarowych, wykluczając ich z aktywności zawodowej i towarzyskiej. Prawidłowa, regularna rehabilitacja przy użyciu odpowiednio dobranych sprzętów, daje szanse na zwiększenie sprawności, i, choć częściowe, odzyskanie utraconych funkcji.
Problemy z chodzeniem po udarze wymagają podjęcia wielu działań obejmujących nie tylko ćwiczenia fizyczne, ale także terapię psychologiczną – wsparcie emocjonalne odgrywa niebagatelną rolę w procesie zdrowienia.
Czy wiesz, czym jest i jak się objawia afazja po udarze?
Szanse na chodzenie po udarze – od czego zależą?
Nie można jednoznacznie określić, jak duże szanse na odzyskanie możliwości poruszania się ma konkretny pacjent, który przeszedł udar. Zgodnie z obowiązującymi obecnie zasadami rehabilitacji, na początku terapii ruchowej każdy chory traktowany jest tak, jakby mógł w pełni odzyskać zdolność poruszania się.
Powodzenie procesu usprawniania zależy od wielu czynników, przede wszystkim od rozległości uszkodzenia struktur mózgowych. Nauka chodzenia po udarze o stopniu lekkim bądź średnim będzie bardziej efektywna niż u osób, u których epizod był masywny. Pamiętajmy, że im szybciej chory z objawami udaru uzyska pomoc medyczną, tym mniejsza skala groźnych, często nieodwracalnych zmian naczyniowych.
Szanse na chodzenie po udarze wzrastają przy odpowiednim emocjonalnym wsparciu bliskiego
Pod uwagę należy wziąć także wiek poszkodowanego czy występowanie innych chorób i dysfunkcji. Niezwykle ważnym, często wręcz kluczowym czynnikiem, jest również nastawienie samego pacjenta. Rehabilitacja po udarze wymaga ogromnych nakładów sił i cierpliwości. Żmudne, powtarzalne ćwiczenia to znaczne obciążenie psychiczne, niezbędna jest motywacja i ciągła gotowość do mierzenia się ze swoimi słabościami i ograniczeniami. Pomoc bliskich, a w razie potrzeby profesjonalne wsparcie terapeuty, są w tym zakresie bezcenne.
Balkoniki i rolatory – niezbędna pomoc w chodzeniu dla osób starszych i niesprawnych
Nauka chodzenia po udarze – jak wygląda?
Nauka chodzenia po udarze rozpoczyna się jeszcze w szpitalu, następnie kontynuowana jest ambulatoryjnie i w warunkach domowych. Zabiegi fizykoterapeutyczne należy rozpocząć tak szybko, jak tylko jest to możliwe. Reedukację chodu można prowadzić z użyciem różnych metod, które wzajemnie się uzupełniają.
Nauka chodzenia po udarze z metodą PNF
PNF (ang. Proprioceptiv Neuromuscular Facilitation, proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie ruchu) to jedna z najpopularniejszych technik reedukacji chodu po udarze. Opiera się na analizie wzorca chodu służącej odzyskaniu kontroli nad wykonywanymi ruchami.
Metoda PNF zakłada, że wyrównanie deficytów ruchowych jest możliwe dzięki odtworzeniu automatycznych mechanizmów uruchamianych przez mózg w momencie wykonywania danej czynności. Mówić prościej, metoda PNF na nowo uczy mózg procesów koniecznych np. do postawienia kroku czy przeniesienia środka ciężkości ciała z jednej nogi na drugą. Wzoruje się na naturalnych odruchach wykonywanych przez zdrowego człowieka.
Uwzględnia przy tym rolę bodźców płynących z otoczenia, m.in. dotyku fizjoterapeuty wyznaczającego kierunek ruchu czy kontaktu słownego określającego konkretne zadanie do wykonania.
Nauka chodzenia po udarze metodą PNF dąży do poprawy koordynacji i równowagi, zwiększenia zakresu ruchów, siły i wytrzymałości mięśniowej, a także do ulepszenia techniki chodu.
Inne metody reedukacji chodu po udarze
Aby usprawnić chodzenie po udarze wykorzystuje się szereg innych technik kinezyterapeutycznych. Należą do nich m.in.:
- NDT Bobath (ang. NeuroDevelopmental Treatment, terapia neuro-rozwojowa) – jej celem jest stymulowanie ruchów fizjologicznych najbardziej zbliżonych do naturalnych i hamowanie odruchów nieprawidłowych. Terapia służy także normalizacji napięcia mięśniowego. Metoda bazuje na zjawisku neuroplastyczności mózgu, czyli zdolności uszkodzonych tkanek do regeneracji i tworzenia nowych połączeń nerwowych. Praca z pacjentem przebiega etapami – od nauki utrzymania ciężaru ciała na kończynie objętej porażeniem po samodzielnie przemieszczanie się po podłożach różnego typu.
- BIOFEEDBACK – technika „treningu mózgu” polegająca na dostarczaniu pacjentowi informacji na temat jego stanu i umożliwienie mu świadomego kontrolowania określonych funkcji. Chory zostaje podłączony do specjalistycznego urządzenia obrazującego aktywność skurczową mięśni. Jego zadaniem jest analiza sygnałów i odpowiednie ich korygowanie. Podczas nauki chodu po udarze u pacjentów z zaburzeniami równowagi często wykorzystuje się biofeedback podczas ćwiczeń równoważnych z platformą.
- CIT (metoda wymuszania ruchu) – to stosunkowo nowa metoda rehabilitacji poudarowej polegająca na wymuszaniu wykonywania ruchów porażoną kończyną poprzez czasowe unieruchomienie kończyny zdrowej.
Dowiedz się, jakie są przyczyny i sposoby leczenia opadającej stopy
Usprawnianie pacjenta po udarze w domu – niezbędny sprzęt
Efektywność rehabilitacji w ogromnym stopniu zależy od wykorzystywanego sprzętu.
Opiekę nad bliskim po przebytym udarze mózgu ułatwi łóżko rehabilitacyjne sterowane pilotem. Dzięki regulowanym segmentom, pomoże zaktywizować poszczególne części ciała i ułatwić przyjmowanie pozycji siedzącej.
Jeżeli niedowład obejmuje obydwie nogi, należy zaopatrzyć się w odpowiedni wózek rehabilitacyjny. Osobom po udarze zaleca się modele specjalne, multipozycyjne. Warto pomyśleć o pionizatorze lub parapodium, które pomogą utrzymać stabilną i pewną pozycje stojącą. Urządzenia stymulują pracę kończyn, co sprzyja wzmocnieniu mięśni.
Zależnie od stanu chorego, przydatne mogą okazać się również wszelkiego rodzaju kule, balkoniki i chodziki. Dobrym pomysłem będzie zamontowanie na ścianach poręczy zabezpieczających przed upadkiem.
Pamiętajmy, że choć nauka chodu po udarze jest krytycznie ważna w czasie zabiegów rehabilitacyjnych, równie ważny jest odpoczynek. Po pierwsze z uwagi na czas konieczny mięśniom do regeneracji, po drugie – ze względu na jego pozytywny wpływ kondycję psychiczną chorego.
