Przyczyny niedosłuchu – utrata słuchu odbiorcza i przewodzeniowa

29 października 2018Niedosłuch i aparaty słuchowe

Co może powodować niedosłuch? Poznaj przyczyny utraty słuchu

Słuch jest jednym z najważniejszych zmysłów. Czasem nie zdajemy sobie sprawy jak ważnym, dopóki nie zaczynamy go tracić i oddalać się od ludzi. Prowadzenie zwykłej rozmowy zaczyna być dla nas trudne. Z artykułu dowiesz się, jakie mogą być przyczyny niedosłuchu i czy da się zapobiec postępującemu niedosłuchowi.

Dobre słyszenie a przyczyny niedosłuchu

Niedosłuch (ICD10  H90-H91) to ubytek słuchu, który polega na nieprawidłowym przewodzeniu lub odbiorze dźwięków. W zależności od tego, czy mamy do czynienia z problemami ze słuchem u dorosłego, czy też obserwujemy niedosłuch u dzieci, przyczyny mogą być odmienne.

W celu rozróżnienia rodzajów oraz przyczyn niedosłuchu, warto zrozumieć, jak wygląda droga słuchowa, jaką przebywa dźwięk do wywołania wrażenia słuchowego w mózgu. Jedynie sprawne działanie wszystkich elementów umożliwia nam dobre słyszenie.

Jak słyszymy?

Przyczyny niedosłuchu mogą pojawić się na każdym etapie drogi słuchowej, jaką pokonuje dźwięk

5 etapów, które pokonuje dźwięk do wywołania wrażenia słuchowego w mózgu:

1. W pierwszej kolejności dźwięk rejestrowany jest przez ucho. Nasza małżowina uszna działa przy tym jak lejek. Dźwięk jest skupiany i kierowany do przewodu słuchowego.
2. Następnie fala dźwiękowa trafia na błonę bębenkową i wprawia ją w drgania. Błona bębenkowa porusza 3 kosteczki w uchu środkowym: młoteczek, kowadełko i strzemiączko. Ten fragment drogi słuchowej nazywamy częścią przewodzeniową. Wszystko to dzieje się mechanicznie.
3. W części trzeciej – w ślimaku – rozpoczyna się etap odczuwania dźwięku. Drgania wprawiają w ruch znajdującą się w nim ciecz. Przy tym podrażniane są komórki włosowate w narządzie Cortiego w uchu wewnętrznym i powstają impulsy bioelektryczne.
4. W części czwartej nerw słuchowy przewodzi informacje w postaci impulsów bioelektrycznych do mózgu.
5. Dopiero na tym etapie, w centralnym systemie nerwowym – w mózgu – powstaje wrażenie słuchowe. Właśnie w mózgu jest interpretowane jako muzyka, mowa lub inny dźwięk.

Główne przyczyny niedosłuchu

Główne przyczyny niedosłuchu

Co wywołuje niedosłuch u dzieci?

Niedosłuch u najmłodszych – dzieci czy noworodków – może być uwarunkowany genetycznie (niedosłuch wrodzony), a także spowodowany schorzeniami. Problemy ze słuchem wywołują m.in. choroby zakaźne występujące u ciężarnej, przede wszystkim różyczka, bywają także efektem ubocznym stosowania przez kobietę niektórych leków. Wada słuchu u dziecka nierzadko wiąże się z wcześniactwem czy też urazem doznanym w czasie porodu.

Od kilku lat prowadzone są badania przesiewowe u noworodków, aby jak najszybciej wykluczyć lub wykryć ewentualne wady słuchu u dzieci i podjąć odpowiednie kroki.

Przyczyny ubytku słuchu u dorosłych

Głównymi przyczynami niedosłuchu u osób starszych są: hałas, proces starzenia się, wypadek, działanie leków ototoksycznych. Do uszkodzenia słuchu może prowadzić także choroba, np.:

• choroba Ménière’a – schorzenie ucha wewnętrznego, któremu, poza problemami ze słuchem, towarzyszą zawroty głowy i zaburzenia równowagi;
• otoskleroza – choroba kosteczek słuchowych wywołująca m.in. szumy uszne, określane przez pacjentów jako nieprzyjemne dzwonienie w uszach;
• zapalenie ucha wewnętrznego – pojawia się ból, wrażenie pulsowania, zatkania ucha, przytłumiony słuch w jednym uchu lub występujący obustronnie;
• zapalenie ucha zewnętrznego – do kłopotów ze słyszeniem dołącza swędzenie i bolesne kłucie w uchu, gorączka.

Niedosłuch może powodować również zalegający w przewodach słuchowych korek woskowinowy, uraz twarzoczaszki czy ciało obce w uchu. Zdarza się, że u pacjenta utrzymuje się niedosłuch po infekcji, zwłaszcza wirusowej.

Na część z wymienionych czynników odpowiadających za częściową utratę słuchu nie mamy wpływu, jednak odpowiednia reakcja czy regularne badania słuchu, zwłaszcza po 50. roku życia znacznie zmniejszają ryzyko całkowitej utraty słuchu (głuchoty).

Rodzaje niedosłuchu – przewodzeniowy, odbiorczy, mieszany

Niezależnie od przyczyn, zasadniczo niedosłuch dzieli się na 3 rodzaje.

Niedosłuch odbiorczy (sensoryczno-odbiorczy)

Może być to uszkodzenie ślimaka lub nerwu słuchowego czy przewlekłe stany zapalne. Ubytek słuchu odbiorczy polega na tym, że dźwięk jest doprowadzany do ucha wewnętrznego, ale nieprawidłowo przekształcany jest na impulsy nerwowe. Przez co dźwięki nie są prawidłowo rozpoznawane.

Niedosłuch przewodzeniowy

Ubytek słuchu przewodzeniowy może być spowodowany problemami związanymi z uchem zewnętrznym oraz uchem środkowym, takimi jak: nadmierne wydzielanie gruczołów woszczynowych (czop woszczynowy, tzw. korek w uchu), ubytek błony bębenkowej, otoskleroza (rodzaj zwapnienia kosteczki słuchowej – strzemiączka). Polega na tym, że zaburzone zostaje przenoszenie dźwięków od małżowiny usznej przez ucho środkowe do ucha wewnętrznego. Niezależnie od wysokości, dźwięki nie są prawidłowo przenoszone do ucha wewnętrznego.

Niedosłuch mieszany

Stanowi połączenie ubytku słuchu spowodowanego złym przewodzeniem oraz ubytku sensoryczno-odbiorczego.

Jak rozpoznać niedosłuch – objawy ubytku słuchu

Osoby dotknięte niedosłuchem, często nie zauważają pierwszych objawów osłabionego słyszenia. To osoby z bliskiego otoczenia są zazwyczaj pierwszymi, od których dowiadujemy się, że mamy problem.

Przy niedosłuchu odbiorczym oznakami niedosłuchu są m.in.

• gorsze rozumienie mowy (prosimy rozmówcę o powtórzenie zdania),
• utrudniona rozmowa z wieloma osobami, lub w hałaśliwym otoczeniu (irytujemy się, że nie słyszymy, przeszkadza nam hałas, prosimy o mówienie głośniej).

W przypadku przewodzeniowej utraty słuchu słyszymy wszystko znacznie ciszej. Mamy wrażenie, że inni cicho mówią. To też sprawia, że unikamy rozmów, prosimy o głośniejsze mówienie, pogłaśniamy telewizor, czy radio itp.

Jeśli sam nie zauważasz, że Twój słuch mógł ulec pogorszeniu, zalecamy wykonanie prostego testu – odpowiedz sobie szczerze na poniższe pytania.

• Czy ktoś zgłaszał mi uwagę, że za głośno słucham muzyki, telewizji czy radia?
• Czy często proszę rozmówcę o powtórzenie zdania?
• Czy mam wrażenie, że ludzie mówią niewyraźnie?
• Czy rozmowa w grupie ludzi wymaga ode mnie więcej uwagi, koncentracji i wysiłku?
• Czy czuję się zmęczony po rozmowach w większej grupie ludzi?
• Czy chodząc do kościoła, czy na koncert, spotkania, gdzie osoby mówią przez mikrofon mam wrażenie, że jest zła akustyka, źle słyszę?
• Czy zdarzyło mi się nie usłyszeć przejeżdżającego auta, pukania do drzwi, czy dzwonka?

Jeśli na choć jedno z tych pytań odpowiedziałeś twierdząco, koniecznie umów się na badania słuchu. Lepiej wcześniej odpowiednio zareagować na pogarszający się słuch, aby nie stracić go bezpowrotnie. Badanie pozwoli określić, jak bardzo problem jest u nas zaawansowany. Zasadniczo wyróżnia się 4 stopnie niedosłuchu:

• mały – 20–40 dB,
• średni – 41-65 dB,
• duży – 65-90 dB,
• głęboki – 91 dB.

Jak zapobiegać utracie słuchu?

Prewencja jest zawsze lepsza niż leczenie. W części przypadków na pewno możemy podjąć środki, aby zapobiec niedosłuchowi bądź opóźnić jego wystąpienie. Unikając na przykład głośnego słuchania muzyki czy hałasu, lub stosując odpowiednie ochronniki słuchu, możemy zapobiec utracie słuchu spowodowanej hałasem.

Dbanie o uszy, odpowiednie czyszczenie, unikanie przeciągów, zimna (noszenie czapek), chroni nas częściowo przed różnymi zapaleniami, które mogą doprowadzić do osłabienia słuchu.

Nie pozwól, aby niedosłuch odebrał Ci radość z życia

W przypadku uwarunkowań genetycznych, wypadków, działania leków czy naturalnego procesu starzenia się, nie mamy wpływu na wystąpienie objawów pogorszenia słuchu. W takich sytuacjach możemy jedynie opóźniać lub zatrzymać proces postępowania niedosłuchu, stosując aparaty słuchowe, które pomagają w odzyskaniu zrozumienia mowy i zdolności słyszenia, niezależnie, czy mamy do czynienia z niedosłuchem na jedno ucho, czy też obustronnym.

Według przeprowadzonych w 2015 roku badań EuroTrak oraz MarkeTrak9, aż 8 na 10 użytkowników aparatów słuchowych potwierdza jak ważny i pozytywny wpływ mają aparaty słuchowe na ich życie, zarówno rodzinne, jak i zawodowe.

Jeśli chcesz się cieszyć dobrym słyszeniem i rozumieniem mowy nie lekceważ objawów niedosłuchu. Zapisz się na bezpłatne badania słuchu, porozmawiaj o wynikach z protetykiem słuchu, a w przypadku diagnozy niedosłuchu dowiedz się, jakie aparaty słuchowe będą dla Ciebie odpowiednie.

5 rzeczy, które powinieneś wiedzieć przed zakupem aparatów słuchowych

1. Bezpłatne badania słuchu / testy słuchu prowadzą niemal wszystkie firmy zajmujące się protetyką słuchu, a wykonane badanie nie zobowiązuje do zakupu aparatu słuchowego w danej firmie.
2. Do otrzymania refundacji zakupu aparatów słuchowych – w kwocie 700 zł dla osób dorosłych do każdego z aparatów – niezbędna jest wizyta u lekarza laryngologa (w celu uzyskania zlecenia na zaopatrzenie). UWAGA! Nie musi być to lekarz posiadający umowę z NFZ, ale każdy laryngolog z ważnym prawem wykonywania zawodu.
3. Nie jesteś związany wskazaniami lekarza co do producenta aparatów słuchowych oraz firmy zajmującej się zaopatrzeniem. Wyłączny wybór Świadczeniodawcy należy do Ciebie!
4. W oddziałach Narodowego Funduszu Zdrowia są dostępne pełne listy Świadczeniodawców (firm z aparatami słuchowymi), czyli miejsca, gdzie możesz kupić aparaty słuchowe z dofinansowaniem z NFZ.
5. Różnice w cenach aparatów słuchowych (takich samych lub porównywalnych klas) mogą sięgać nawet kilku tysięcy złotych. Zalecamy korzystanie z Internetu, w celu weryfikacji lub porównania cen!

Jeśli nadal nie wiesz, jaki aparat wybrać, zapoznaj się z naszą publikacją na ten temat. Przejdź do artykułu Jak wybrać aparat słuchowy i nie przepłacić.

Bibliografia:

1. Greg R. Licameli, David E. Tunkel, red. wyd. pol. Jarosław Szydłowski, Otorynolaryngologia dziecięca – diagnostyka i leczenie, Warszawa 2015, wyd.1
2. Jurek Olszewski, Piotr Pietkiewicz, Otorynolaryngologia dla lekarzy POZ, Medical Tribune Polska,
   Warszawa 2016, wyd.1.
3. Edward Hojan, Protetyka słuchu, Poznań 2014, wyd.1.