Czy niedosłuch może się cofnąć?
Zachowanie prawidłowego słyszenia na długie lata bywa celem wielu osób, choć nie zawsze ten cel udaje im się osiągnąć. Zaburzenia funkcji narządu słuchu zwłaszcza u starszych są dość popularnym problemem – dotyczy nawet 70% osób powyżej 75 roku życia. Od rodzaju niedosłuchu, przyczyn powodujących, że narząd słuchu nie działa prawidłowo oraz stopnia niedosłuchu zależy pomyślność leczenia.
Spis treści
Niedosłuch i jego objawy
Ubytek słuchu zachodzi wraz z wiekiem, ponieważ już około trzeciej dekady życia narząd słuchu powoli zaczyna się starzeć. Przyczyną niedosłuchu są też uwarunkowania genetyczne, w dużej mierze odpowiedzialne za uszkodzony narząd słuchu u noworodków [1].
Objawy niedosłuchu dzieci oraz dorosłych różnią się między sobą. W przypadku dzieci pojawiają się m.in.:
- opóźniony rozwój mowy,
- problemy z pisaniem ze słuchu,
- zaburzenia rozumienia mowy,
- słyszenie dźwięków niedoświadczanych przez osoby z otoczenia (piski, szumy uszne),
- zaburzenia równowagi,
- niska tolerancja na głośne dźwięki (co powoduje ich unikanie). [2]
Upośledzenia słuchu – przyczyny
Przyczyną niedosłuchu mogą być nieprawidłowości rozwojowe ucha zewnętrznego oraz ucha środkowego.
Niedosłuch odbiorczy powstaje na drodze uwarunkowań genetycznych (gdy mowa konkretnie o niedosłuchu wrodzonym). Natomiast niedosłuch odbiorczy nabyty powstaje na skutek postępującego wieku, stosowania niektórych leków, zakażeń wirusowych i bakteryjnych, chorób neurologicznych czy autoimmunologicznej choroby ucha wewnętrznego.
Rodzaje niedosłuchu
Biorąc pod uwagę lokalizację uszkodzenia, można wyróżnić następujące rodzaje niedosłuchu:
- niedosłuch przewodzeniowy (najczęstszą przyczyną jest wysiękowe zapalenie ucha środkowego oraz przewlekłe zapalenie ucha środkowego i otoskleroza) [3],
- niedosłuch odbiorczy (związany z uszkodzeniem komórek zmysłowych w ślimaku lub uszkodzeniem nerwu słuchowego) [2],
- niedosłuch mieszany (niedosłuch przewodzeniowy + niedosłuch odbiorczy = niedosłuch mieszany)
- ośrodkowe zaburzenia słyszenia (niedosłuch ośrodkowy, centralny – zaburzenia w obrębie przetwarzania informacji słuchowej w drogach nerwowych) [1] [2].
Stopnie niedosłuchu
W zależności od tego, jaka jest głębokość i zakres ubytku słuchu dla kilku z częstotliwości (sprawdzane są głównie fale dźwiękowe w zakresie 500, 1000 i 2000 Hz), można wyróżnić następujące stopnie niedosłuchu:
lekki
Osoba o tym rodzaju niedosłuchu miewa problemy w zakresie rozumienia mowy zwłaszcza w sytuacji, gdy oprócz mowy pojawiają się inne dźwięki (np. szum).
średni
U dzieci doświadczających średniego stopnia niedosłuchu opóźnia się rozwój mowy oraz języka.
znaczny
Pogorszenie słuchu powoduje, że porozumiewanie się z otoczeniem jest coraz trudniejsze. Dzieci niewyposażone w aparaty słuchowe mają znaczne opóźnienia rozwoju mowy lub ta mowa w ogóle się nie rozwija
głęboki
Głęboki niedosłuch odbiorczy wymaga zastosowania implantu ślimakowego lub pniowego [1].
Czy niedosłuch może się cofnąć?
Pytanie o to, czy niedosłuch może się cofnąć, jest chyba tym najczęściej zadawanym po przekazaniu przez specjalistę informacji, że u pacjenta zauważalna jest utrata słuchu. Zachowanie prawidłowego słyszenia, zwłaszcza gdy pojawią się już pierwsze symptomy wskazujące na pogorszenie słuchu, staje się wówczas dla pacjentów szczególnie ważne.
To, czy niedosłuch może się cofnąć, w dużej mierze zależy od przyczyn, które spowodowały utratę słuchu. Jest to możliwe m.in. w przypadku nagłego niedosłuchu czuciowo-nerwowego, którego wystąpienie bywa efektem urazu głowy ze wstrząśnieniem błędnika (problemy z błędnikiem powodują także zaburzenia równowagi) czy choroby ucha środkowego. [4]
Jak leczyć niedosłuch?
Leczenie niedosłuchu głównie zależy od tego, jakie są przyczyny niedosłuchu i od stopnia ubytku słuchu. Niedosłuch przewodzeniowy eliminuje się poprzez leczenie o charakterze zachowawczym lub operację. Niedosłuch odbiorczy w większości przypadków również wymaga leczenia zachowawczego, czyli w praktyce stosuje się aparat słuchowy lub inne formy protezowania, takie jak implanty ślimakowe czy implanty pniowe.
Aparaty słuchowe oraz inne urządzenia mające na celu rekompensowanie występującego zaburzenia funkcji narządu słuchu muszą zostać odpowiednio dobrane do pacjenta. Jednym z wykonywanych w tym celu testów jest audiometria tonalna.
W pierwszej kolejności leczenie niedosłuchu obejmuje ustalenie i – gdy to możliwe – wyeliminowanie potencjalnej przyczyny niedosłuchu, takiej jak: infekcja ucha wewnętrznego (zapalenie ucha środkowego), [1] uszkodzenia błony bębenkowej czy zaczopowanie przewodu słuchowego.
Warto pamiętać, by każdy zauważalny ubytek słuchu skonsultować z lekarzem. Obecne na rynku rozwiązania takie jak nowoczesne aparaty słuchowe (w tym cyfrowe aparaty słuchowe) umożliwiają skuteczne leczenie niedosłuchu.
[1] Lachowska, M. Diagnostyka różnicowa zaburzeń słyszenia. Neurologia po Dyplomie 2012; 7 (6): 47-53.
[2] Niedzielska, G. i wsp. Lubelskie Badania Przesiewowe równy start w edukację. Dostęp: 25.01.2023 https://przesiewlubelskie.pl/wp-content/uploads/2020/01/Informator-o-s%C5%82uchu-g%C5%82osie-i-mowie.pdf
[3] Mielcarek-Kuchta, D., Waśniewska, E., Obrębowska-Karsznia, Z. i wsp. Leczenie niedosłuchów przewodzeniowych. Postępy w chirurgii głowy i szyi 2006; 1: 36–45.
[4] Śliwińska-Kowalska, M., Narożny, W., Seluka, A. i wsp. Nagły niedosłuch czuciowo-nerwowy – stanowisko Polskiego Towarzystwa Audiologicznego i Foniatrycznego dotyczące zaleceń diagnostycznych i terapeutycznych. Otorynolaryngologia 2015, 14(2): 65-73
