Choroba Meniere’a – przyczyny i skutki choroby
Szum w uszach, zawroty głowy i zaburzenia równowagi to najbardziej typowe objawy choroby Meniere’a. Przyczyny schorzenia nie zostały do końca określone, co utrudnia skuteczne leczenie. Podjęcie terapii jest jednak konieczne – nie tylko ze względu na bardzo trudne do zniesienia dolegliwości. Skutkiem zaawansowanej choroby Meniere’a może być bowiem utrata słuchu.
Spis treści
Co to jest choroba Meniere’a?
Choroba Meniere’a, określana także jako wodniak błędnika lub wodniak endolimfatyczny, to przypadłość obejmująca struktury ucha wewnętrznego. Towarzyszą jej bardzo uciążliwe dolegliwości, przede wszystkim napadowe szumy uszne oraz zawroty głowy prowadzące do problemów z równowagą.
W tzw. zespole Meniere’a objawy zazwyczaj występują w obrębie jednego ucha, jednak im dłużej trwa choroba, tym większe ryzyko, że rozwinie się postać obustronna. Co więcej, długotrwałe utrzymywanie się symptomów grozi nieodwracalnym ubytkiem słuchu oraz upośledzeniem funkcjonowania narządu równowagi.
Choroba najczęściej występuje u osób pomiędzy 40. a 60. rokiem życia, dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Jest diagnozowana dość rzadko – rozpoznaje się ją u około 3 na 100 osób skarżących się na zawroty głowy. Częstość występowania szacuje się jako 50 na 100 000 osób.
Ze względu na trudność w zdefiniowaniu jednoznacznej przyczyny choroby, jej leczenie stanowi jednak duże wyzwanie, a sam przebieg choroby Meniere’a poważnie utrudnia pacjentom normalne funkcjonowanie.
Jakie są przyczyny choroby Meniere’a?
W przypadku choroby Meniere’a przyczyny upatrywane są przede wszystkim w gromadzeniu zbyt dużej ilości płynu (endolimfy) w błędniku błoniastym. Jest to element znajdujący się w uchu wewnętrznym, w którym zlokalizowane są receptory słuchu i równowagi. Nadmiernie gromadzący się płyn napiera na jego ściany – dochodzi do wzrostu ciśnienia generującego występowanie objawów. Zdarza się, że ściana błędnika pęka, a po wygojeniu uszkodzeń cały proces rozpoczyna się na nowo.
Nie udało się dotąd ustalić źródeł tego mechanizmu. Specjaliści dzielą potencjalne przyczyny choroby Meniere’a na dwie grupy: wewnętrzne i zewnętrzne.
Wewnątrzpochodne i zewnątrzpochodne przyczyny choroby Meniere’a
Do grupy pierwszej zaliczają się skłonności genetyczne. Rodzinne występowanie objawów obserwuje się w 10-20 proc. przypadków, choć nie udało się dotąd wskazać genu odpowiadającego za taki stan rzeczy.
Wśród zewnętrznych przyczyn zespołu Meniere’a wymienia się m.in.:
- przebyte infekcje – bakteryjne (np. kiła, borelioza) i wirusowe (np. cytomegalia, zakażenie wirusem opryszczki),
- zmiany naczyniowe zaburzające przepływ krwi w mózgu,
- choroby metaboliczne, które skutkują zwiększeniem ilości endolimfy,
- zaburzenia anatomiczne – niewystarczające wykształcenie kości skroniowej,
- zaburzenia immunologiczne.
Mimo różnych teorii dotyczących pochodzenia choroby, ustalenie podstawowej przyczyny udaje się jedynie w jednej czwartej przypadków.
Choroba Meniere’a – objawy to nie tylko szum w uchu i zawroty głowy
Objawy choroby Menire’a pojawiają się na zasadzie nawracających epizodów – fazy zaostrzenia przeplatają się z okresami remisji. Do napadów może dochodzić kilka razy do roku, jednak zdarza się, że występują one kilkukrotnie w ciągu dnia.
Objawy choroby Meniere’a to przede wszystkim:
- szumy uszne,
- ciężkie zawroty głowy z towarzyszącymi zaburzeniami równowagi,
- zaburzenia słuchu,
- oczopląs,
- uczucie pełności w uchu,
- nadwrażliwość na bodźce dźwiękowe,
- nudności, wymioty,
- nadmierna potliwość,
- ból głowy.
Sprawdź także: Szumy w uszach – przyczyny i skutki szumów usznych
Objawy utrzymują się od kilku minut do kilku godzin, nigdy nie trwają dłużej niż dobę. W czasie ataku z reguły najpierw pojawia się szum uszny, następnie pacjent odczuwa wirowanie w głowie, po którym następuje upośledzenie słuchu. Problemy ze słyszeniem po każdym napadzie ulegają nasileniu.
Skutki choroby Meniere’a
Choroba Meniere’a ma charakter przewlekły i postępujący. Z biegiem czasu można zaobserwować różnicę w poziomie natężania i głębokości odbieranych dźwięków w chorym uchu względem ucha zdrowego. Schorzenie niesie ryzyko powstania głębokiego niedosłuchu odbiorczego, a nawet głuchoty. W większości przypadków głuchota jest jednostronna, jednak u części pacjentów w zaawansowanych przypadkach upośledzenie słuchu występuje obustronnie.
Przeczytaj również: Bezpieczne czyszczenie uszu – zadbaj o higienę narządu słuchu
Niezależnie od częstotliwości nawrotów, pacjenci z chorobą Meniere’a postrzegają swój stan jako rodzaj inwalidztwa. Oczekiwanie na kolejny, niespodziewany atak destrukcyjnie wpływa na psychikę chorego – może wywoływać stany lękowe i nerwicę.
Czy to choroba Meniere’a? Rozpoznanie wodniaka błędnika
Diagnostyka choroby Meniere’a prowadzona jest przez laryngologa (zdarza się, że może być potrzebna konsultacja neurologiczna czy okulistyczna) i opiera się na wywiadzie oraz określonych badaniach specjalistycznych.
Wykonuje się badania audiologiczne pozwalające ocenić stopień upośledzenia słuchu (np. audiometrię totalną, impedancyjną), badania układu równowagi oraz badania obrazowe, takie jak tomografię komputerową oraz rezonans magnetyczny.
Chorobę Meniere’a należy różnicować z innymi stanami, przebiegającymi z podobnymi symptomami, przede wszystkim z:
- chorobami błędnika (np. zapaleniem, urazem błędnika),
- chorobami układu nerwowego (np. migreną, nerwicą, urazem mózgu, padaczką, stwardnieniem rozsianym),
- chorobami układu krążenia (np. miażdżycą, nadciśnieniem tętniczym),
- chorobami ogólnoustrojowymi (np. niedokrwistością, hipoglikemią).
Czy choroba Meniere’a jest uleczalna? Jak wygląda terapia?
Wodniak błędnika jest chorobą nieuleczalną, a wszelkie działania terapeutyczne służą łagodzeniu objawów.
W okresie pomiędzy napadami stosuje się m.in. leki przeciw zawrotom głowy, środki rozszerzające naczynia krwionośne układu nerwowego oraz leki moczopędne. Bezpośrednio do ucha mogą być aplikowane glikokortykosteroidy (na wczesnym etapie choroby, kiedy słuch nie jest jeszcze w dużym stopniu uszkodzony) oraz antybiotyki (u pacjentów z zaawansowanym niedosłuchem).
Jeśli zawroty głowy są bardzo silne, a zażywanie leków nie przynosi dobrych efektów, zaleca się wykonanie drenażu błony bębenkowej lub zabiegu przecięcia nerwu przedsionkowego.
Jak żyć z chorobą Meniere’a?
W czasie napadu chorego należy ułożyć w odosobnionym, spokojnym miejscu na boku z uchem skierowanym ku dołowi. Ulgę może przynieść podanie leków, np. neuroleptycznych lub przeciwhistaminowych.
Na co dzień pacjentom zaleca się stosowanie diety wysokobiałkowej i niskosodowej (do 1 g soli dziennie). Ważne jest unikanie picia kawy i alkoholu oraz palenia papierosów. Poprawę może przynieść zredukowanie napięcia nerwowego – cenne bywa stosowanie technik relaksacyjnych.
Wprowadzenie takich zmian u części pacjentów skutecznie wydłuża okresy remisji.
