Operacja kolana – co robić po zabiegu
Ten artykuł napisałam z doświadczenia własnego. Operacja kolana obejmuje wiele przypadków. W moim była to rekonstrukcja zerwanego ACL i szycie naderwanego częściowo MCL. Jednak sposób postępowania – przygotowanie kolana do operacji oraz postępowanie po – dotyczą również innych zabiegów. Jak przyspieszyć proces dochodzenia do sprawności fizycznej po rekonstrukcji więzadeł?
Przedstawiam kilka rad, z których możesz skorzystać.
Spis treści
Czy konieczna jest operacja kolana po zerwaniu więzadeł krzyżowych
Moja historia to typowe zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL -Anterior Cruciate Ligament) podczas uprawiania sportu. Byłam na nartach. Lekarz, do którego trafiłam potwierdził, że to częsty przypadek. Miałam nadzieję, że obejdzie się bez operacji – noga spuchła, ale przecież mogłam chodzić. Liczyłam na to, że nie trafię pod nóż.
Po wykonaniu rezonansu i otrzymaniu informacji, że to zerwanie więzadła krzyżowego przedniego oraz naderwanie więzadła pobocznego piszczelowego (MCL – medial collateral ligament) usłyszałam – „Może Pani nic z tym nie robić, ćwiczyć nogę i chodzić. Jeśli jednak chce Pani wrócić do sportu takiego jak narty, rolki czy bieganie – konieczna jest operacja”.
Dopytywałam dalej – a czy jakiś sporty bez operacji mogę uprawiać? „Tak, takie jak nordic walking, joga, delikatny jogging”. Dla mnie decyzja była oczywista – operacja kolana.
Jeśli jednak masz inny styl życia – pewnie możesz odpuścić operację, choć zawsze warto skorzystać z konsultacji z lekarzem. Ja byłam u trzech. De facto każdy mówił to samo. Czekałam na operację kolana cały rok i szczerze mówiąc czułam, że moje kolano jest praktycznie sprawne. Aż zaczęłam się obawiać tego zabiegu z uwagi na dość długi średni czas rekonwalescencji.
Dlatego postanowiłam się dobrze przygotować do operacji.
Operacja kolana – przygotowanie
Mało który lekarz wyznaczając Ci termin operacji kolana powie o tym, jak ważne jest odpowiednie przygotowanie nogi do zabiegu. A jest to kluczowe do tego, aby szybciej wrócić do formy. Znam osoby, które po operacji więzadeł krzyżowych przednich przez blisko 4 miesiące chodziły o kulach. A po ich odstawieniu kolejne żmudne miesiące ćwiczyły, aby normalnie chodzić.
Z drugiej strony znam przypadki osób, które ćwicząc nogę przed zabiegiem – po pół roku od operacji brały udział w zawodach nordic walking. Do intensywnych biegów jeszcze troszkę czasu było potrzebne, ale forma przyszła bardzo szybko.
Zamierzałam należeć do tej drugiej grupy. Potrzebowałam czasu, aż zejdzie opuchlizna i poprzez chodzenie noga się wzmocni, będzie stabilna. Potem zaczęłam ćwiczenia: przede wszystkim wzmacnianie mięśni czworogłowych uda. Co polecam robić?
- Delikatny (!) jogging bądź mniej lub bardziej intensywny spacer przynajmniej 3 razy w tygodniu (musimy uważać, aby stawiać nogę tak, żeby kolano nam nie „uciekło” jak przy zerwaniu ACL)
- Przysiady
- Jazda rowerem
- Rozciąganie
Im szybciej zaczniemy i więcej czasu mamy przed operacją, tym nasze wyćwiczone mięśnie będą wsparciem w momencie, kiedy trzeba będzie oszczędzać kolano. Poza tym po operacji kolana przez kilka dni praktycznie leżysz, stąd łatwo o to, aby następował zanik mięśni. W tym wypadku zadanie dojścia do sprawności będzie utrudnione. A nasze wyćwiczone mięśnie pozwolą na rozpoczęcie „treningu” praktycznie zaraz po operacji kolana.
Ważna jest też dieta –im bardziej obciążone kolano, tym gorzej, dlatego pamiętaj, aby nie przeciążać swoich nóg nadmiernymi kilogramami.
Operacja kolana – i co dalej?
Musisz wiedzieć, że pierwsze godziny po operacji kolana są trudne. Nastaw się na 12 godzin leżenia bez podnoszenia głowy (przy znieczuleniu w kręgosłup takie podniesienie może skończyć się ogromnym bólem głowy). Nie możesz więc wstać, żeby się załatwić. Masz więc założoną pieluchę chłonną. Być może używasz jej po raz pierwszy, stąd może być to dla Ciebie pewien dyskomfort.
Dobre produkty chłonne jednak są w tym wypadku wybawieniem. W moim szpitalu niestety rozmiar był jeden XXL, podczas gdy potrzebuję M (taką mamy rzeczywistość). Gdybym wiedziała, zakupiłabym wcześniej prywatnie i czułabym się lepiej.
Kolejny dzień był już inny – świadomość, że jestem po operacji kolana i że wracam do domu. Wydaje się, że najtrudniejsze za mną.. Wcale nie musi tak być. Musiałam nauczyć się chodzić o kulach. Nogę operowaną również trzeba stawiać, tylko ją odciążać na początku, a potem stopniowo obciążać.
Operacja kolana – co jeszcze powinieneś wiedzieć:
- Kolano może boleć (szczególnie pierwsze dni i noce) – dostaniesz receptę na leki przeciwbólowe.
- Zapewne dostaniesz receptę na zastrzyki przeciwzakrzepowe, które musisz sobie robić codziennie (ja miałam aż 40 zastrzyków do wybrania).
- Otrzymasz zlecenie na zaopatrzenie w ortezę na kolano (jest pomocna na początku rekonwalescencji).
- Trzeba jak najszybciej rozpocząć ćwiczenia, co w przypadku bolącego kolana może zniechęcać.
Więcej na temat ortez w artykule: Orteza na kolano – jak dobrać i gdzie kupić.
Jakie ćwiczenia wykonuje się po operacji kolana?
W pierwszych dniach po operacji należy wykonywać spięcia mieści czworogłowych uda. Noga może przy tych spięciach leżeć, bądź możesz ją unosić, co szybciej ją wzmocni.
Jednocześnie wykonujesz ruchy delikatnego zgięcia i wyprostu kolana (w granicach bólu, najczęściej do 30 stopni).
Polecam zastosowanie szyn CPM do ćwiczeń biernych, w których stopniowo pogłębiasz kąt zgięcia i wyprostu. Zakup takich szyn tylko na ćwiczenia po operacji się nie opłaca, ale można je wynająć np. w BRANDvital.
Poszukujesz szyny CMP na wynajem? Sprawdź naszą ofertę na wypożyczenie szyny CPM.
Przeczytaj więcej na temat: Jak ćwiczyć na szynie CPM
Treningi z fizjoterapeutą
Powiem szczerze – polecam ćwiczenia pod okiem profesjonalisty. Niestety nie są one dofinansowywane z NFZ, ale warto zainwestować w pracę z fizjoterapeutą. Niestety pierwszy kontakt z lekarzem po operacji (przynajmniej tej finansowanej ze środków NFZ) odbywa się po 2 tygodniach. Osoby nieświadome tego, co mogą z nogą zrobić, szczególnie gdy odczuwają ból, często przez te 14 dni robią niewiele bądź nie robią nic. A są tacy lekarze, co jeszcze takie podejście wspierają.
Mało tego – ja po 14 dniach miałam jedynie zdjęte szwy i praktycznie zero porad co do tego, co mam zrobić, czy jak mam ćwiczyć. A kolejna wizyta po następnych 4 tygodniach. Nie dziwię się, że tak długo ludziom zajmuje powrót do sprawności, jeśli po pierwsze lekarze mają różne podejście do tematu, a po drugie nie można liczyć na dofinansowaną pracę ze specjalistami w zakresie fizjoterapii.
Wsparcie specjalisty polega nie tylko na nadzorze i pomocy w ćwiczeniach, ale również na rozmasowywaniu miejsca, w którym są szwy (rozciera wszelkimi możliwymi sposobami we wszystkich możliwych kierunkach). Generalnie masuje się od razu po zasklepieniu rany, niektórzy robią to dopiero po zdjęciu szwów. Najpierw należy masować okolice, później samą bliznę. Celem tego masażu jest zapewnienie przesuwalności tkanek i niedopuszczenie do powstawania zrostów.
Mój fizjoterapeuta zastosował kilkukrotnie w moim przypadku również taping (plastrowanie). Opuchlizna mi szybciej zeszła, efekt zmniejszonego kolana był widoczny.
Dowiedz się więcej na temat plastrowania na: Plastrowanie – sposób na uśmierzenie bólu i poprawę kondycji stawów
Kiedy kończymy proces rehabilitacji?
Oczywiście odpowiedź nie jest jednoznaczna. Zależy to od nas samych oraz od naszego organizmu.
Ja po 2 tygodniach praktycznie odstawiłam kule ortopedyczne, których potem używałam tylko asekuracyjnie przy wyjściach z domu, a ortezę zakładałam sporadycznie. Raz lub 2 razy w tygodniu ćwiczyłam z fizjoterapeutą, ale codziennie wykonywałam ćwiczenia zalecone przez niego.
Obecnie minęły 2 miesiące od operacji kolana. Chodzę normalnie. Kolano nie boli. Zaczynam intensywniej ćwiczyć. Pogłębiam przysiady, wchodzę na palce i schodzę na pięty, ćwiczę z gumami.
Wiem, że do pełnej sprawności jeszcze trochę zostało, ale wkrótce zacznę intensywne spacery, nordick walking, a potem wdrożę biegi. Nadal korzystam ze wsparcia specjalisty.
Byłam u lekarza na wizycie kontrolnej. Był pozytywnie zaskoczony tym, jak szybko odzyskuję sprawność kolana. Natomiast leczy on na co dzień sportowców i wie, że cały proces, jaki poświęcamy na przygotowanie się do operacji i determinacje w ćwiczeniach po operacji, mają wpływ na sukces w rehabilitacji.
